Maandag 25 maart ontving Stroomopwaarts een delegatie Kamerleden van de commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Zij kregen een kijkje in de keuken van het participatiebedrijf om een goed beeld te kunnen vormen van de sector en de noodzaak om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk te (blijven) helpen.
Stroomopwaarts organiseerde de middag samen met brancheorganisatie Cedris en werkgevers uit de regio. Binnenkort buigt de recent aangestelde Kamercommissie zich over de strategische invulling van participatiebedrijven en de financiering die hiermee gemoeid is. De beslissingen die de komende tijd worden genomen zijn dan ook cruciaal voor het voortbestaan van een onmisbare sector waar de financiën al onder druk staan.
Meer mensen mee laten doen
“De groep mensen met een afstand heeft tot de arbeidsmarkt groeit en met hulp, bijvoorbeeld in een beschutte omgeving, kan deze groep tóch mee doen”, licht Nicole van der Wekken, directeur van Stroomopwaarts, toe. “De problemen waar zij mee te maken hebben worden bovendien complexer. Toch loont het voor hen, voor de werkgevers met werk en vacatures én voor Nederland om hen niet aan de kant te laten staan.”
Het verschil maken in iemands leven
“Investeren in mensen langs de kant is kei- en keihard nodig”, benadrukte Mohamed el Mokaddem, voorzitter van Cedris, de landelijke vereniging voor een inclusieve arbeidsmarkt. “Sociaal ontwikkelbedrijven zoals Stroomopwaarts zijn dan ook éen van de mooiste en belangrijkste plekken in Nederland: ze staan midden in de samenleving, houden succesvol de aansluiting op het bedrijfsleven en kunnen echt een verschil maken.”
Win-winsituatie
Investeer in 40.000 extra banen met inzet van sociaal ontwikkelbedrijven, luidde de onderliggende boodschap van de inspiratiemiddag. Waarvoor €250 miljoen extra re-integratiebudget* nodig is. El Mokaddem: “Er staan nog steeds te veel mensen onvrijwillig aan de zijlijn, terwijl zij dolgraag aan de slag willen, en kúnnen. Deze realistische inkijk in het reilen en zeilen van een succesvol participatiebedrijf laat zien dat dit zowel noodzakelijk als mogelijk is.”
* Gebaseerd op onderzoek van Adviesbureau Berenschot naar aanleiding van een brandbrief van minister Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) aan de Kamer.
//
Onderstaand een uitgebreid verslag van het werkbezoek
Maandag 25 maart ontving Stroomopwaarts een delegatie Kamerleden van de commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Zij kregen een kijkje in de keuken van het participatiebedrijf om een goed beeld te kunnen vormen van de sector en de noodzaak om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk te (blijven) helpen.
Stroomopwaarts organiseerde de middag samen met brancheorganisatie Cedris en werkgevers uit de regio. Binnenkort buigt de recent aangestelde Kamercommissie zich over de strategische invulling van participatiebedrijven en de financiering die hiermee gemoeid is. De beslissingen die de komende tijd worden genomen zijn dan ook cruciaal voor het voortbestaan van een onmisbare sector waar de financiën al onder druk staan.
Meer mensen mee laten doen
“De groep mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt groeit”, licht Nicole van der Wekken, directeur van Stroomopwaarts, toe. “En met hulp en begeleiding, bijvoorbeeld in een beschutte omgeving, kan deze groep tóch meedoen.” De problemen waar zij mee te maken hebben worden bovendien complexer, benadrukt ze. “Toch loont het voor hen, voor werkgevers met werk en vacatures, én voor Nederland om deze groep niet aan de kant te laten staan.”
Het verschil maken in iemands leven
“Investeren in mensen langs de kant is kei- en keihard nodig”, benadrukte Mohamed el Mokaddem, voorzitter van Cedris, de landelijke vereniging voor een inclusieve arbeidsmarkt. “Participatiebedrijven zoals Stroomopwaarts zijn dan ook éen van de mooiste en belangrijkste plekken in Nederland: ze staan midden in de samenleving, houden succesvol de aansluiting op het bedrijfsleven en kunnen echt een verschil maken.”
40.000 extra banen
Investeer in 40.000 extra banen met inzet van sociaal ontwikkelbedrijven, luidde dan ook de onderliggende boodschap van de inspiratiemiddag. Waarvoor €250 miljoen extra re-integratiebudget nodig is. El Mokaddem: “Er staan nog steeds te veel mensen onvrijwillig aan de zijlijn, terwijl zij dolgraag aan de slag willen, en kúnnen. Deze realistische inkijk in het reilen en zeilen van een succesvol participatiebedrijf laat zien dat dit zowel noodzakelijk als mogelijk is.”
Aansluiting bedrijfsleven
Middels begeleid werken, individuele detachering, groepsdetachering en beschutte plaatsing heeft Stroomopwaarts momenteel zo’n 1500 mensen aan het werk, vertelt Van der Wekken. “627 fte in de sociale werkvoorziening, 220 beschut en 390 ambtelijk. Hierbij richten wij ons bewust op sectoren waar de meeste behoefte aan arbeidskrachten is én die groeien, zoals zorg, food en de publieke sector.” Wethouder Arnoud Proos van de gemeente Vlaardingen roemde de innovatieve manier waarop Stroomopwaarts het naar werk begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aanpakt. “Ik ervaar ook zelf in de praktijk dat dit werkt. De mensen die via Stroomopwaarts bij onze gemeente aan het werk zijn, voelen zich overduidelijk weer van betekenis. Zij horen weer ergens bij en bloeien op door hun werk.”
Loonkostensubsidie
De wil om aan het werk te gaan is er onmiskenbaar, reageert Van der Wekken. “En met de juiste inzet van participatiebedrijven, gemeenten en samenwerkende bedrijven uit de lokale regio’s, komen we een heel eind. Het moet voor werkgevers echter wel behapbaar zijn en blijven om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in te zetten.” De kosten van de werkgever zijn nu niet volledig gedekt (loonkosten en begeleiding), legt ze uit. “Iemand die 50 procent loonwaarde heeft, wordt daardoor minder interessant. Het wordt voor werkgevers steeds duurder om deze mensen in dienst te houden en te begeleiden. ”
Zorg ervoor dat werken écht loont
Die extra investering in 40.000 arbeidsplaatsen helpt om arbeidsplaatsen via participatiebedrijven aantrekkelijker te maken, haakt El Mokaddem aan. “Omdat de loonkostensubsidie een groot deel van dit probleem wegneemt.” Leg bovendien wettelijk vast dat voor werkzoekenden en werkgevers overal dezelfde ondersteuning beschikbaar is, adviseert hij met klem. “We moeten af van de postcodeverschillen: niet de postcode, maar de ondersteuningsvraag bepaalt het persoonlijke aanbod voor begeleiding.” Stel gemeenten daarbij financieel in staat om werknemers op gesubsidieerde werkplekken fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden te bieden, vervolgt hij. “Zodat werken écht loont. Wanneer iemand via betaald werk een bijdrage levert aan de maatschappij, moet iemand ook zelf de financiële eindjes aan elkaar kunnen knopen. Ook wanneer er extra ondersteuning nodig.”
Sociaal, maatschappelijk en economisch rendement
“Er is een sociaal, maatschappelijk én economisch rendement te behalen”, benadrukt Van der Wekken. “Zorg daarom dat de rendementen van de investeringen daadwerkelijk goed landen. Dat belangrijke randvoorwaarden goed worden ingericht, landelijk.” Loonkostensubsidie wordt überhaupt pas de heilige graal als je bedrijven uit de sociale sector de ruimte geeft om deel te nemen, vindt Perry van Gils, oprichter van Sococo. Het koffiebedrijf maakt sociale impact door koffiebars in te richten waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zich in hun eigen tempo kunnen ontwikkelen richting betaald werk. “Participatiebedrijven leiden mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op”, verduidelijkt hij, “verzorgen duurzame instroomtrajecten en van daaruit stromen mensen verder het arbeidsproces in. Juist deze integrale en doelgerichte benadering maakt loonkostensubsidie interessant.”
Verbeter de zoektocht naar nieuwe mensen
Los van de kostendekking, kunnen bedrijven zelf mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt eveneens betere kansen geven, vertelt René van Noort, Unitmanager Werkleerbedrijven bij Stroomopwaarts. “Op het moment dat bedrijven bereid zijn hun vacatures meer in te richten naar taken, kunnen ze hun schaarste oplossen. Inclusief jobdesign, noemen we dat. Door een vacature concreter te maken door te kijken welke taken er nodig zijn voor een werkproces, ga je het werk slimmer inrichten. Past wat iemand met afstand tot de arbeidsmarkt wél kan binnen het huidige team? Welke taken kunnen er, in samenspraak met dat team, eventueel doorgeschoven worden? Op deze manier creëer je mogelijkheden, samen met het team, verlaag je de werkdruk en verhoog je de motivatie. Er is momenteel zo’n krapte op de arbeidsmarkt dat iedereen die ook maar een beetje zou kunnen werken, inzetbaar is. Doe daar je voordeel mee.”
Creatief omgaan met vacatures
Gemiva krijgt die ruimte om creatief met vacatures om te gaan, vertelt Joyce van Evert, Locatiemanager bij de vestiging in Maassluis. De organisatie ondersteunt mensen die door een handicap, chronische ziekte of een andere beperking zorg of ondersteuning nodig hebben. “De samenwerking met Stroomopwaarts maakt dit soort ontwikkelingen net wat makkelijker”, motiveert ze. “Zoals het anders inrichten van die vacatures, maar ook stages voor nieuwe functies bij ons intern en het opzetten van projecten met collega- organisaties. Door anders te kijken naar processen en mogelijkheden, creëer je nieuwe kansen.”
Kijken naar wat wél kan
Kansen voor mensen waar nog te vaak onterecht van wordt gedacht dat zij geen of te weinig potentie hebben, benadrukt Wilco Blind, werkleider bij Stroomopwaarts. “Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen echt veel meer dan doorgaans wordt gedacht. Uit bepaalde participatietrajecten komen echt hele goede arbeidskrachten, zoals elektro- en installatiemonteurs.” Mensen die hard nodig zijn in onder meer het versnellen van de energietransitie, vertelt Van Noort, tijdens de rondleiding door het participatiebedrijf. “Een sector die hard groeit en dringend behoefte heeft aan vakbekwame mensen om te kunnen versnellen. In onze Beroepentuin hebben we daarom praktijkwerkplaatsen gecreëerd, waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt worden opgeleid tot een technisch beroep. Zoals installateurs van zonnepanelen, elektromonteurs voor het plaatsen van laadpalen of slimme-meters en installatietechneuten voor de aanleg van stadsverwarming. Hier leren zij de grondbeginselen van het vak en de theorie door te doen.”
Baangarantie
In gemiddeld drie maanden tijd (20 uur per week) halen zij een mbo-praktijkverklaring met baangarantie, vertelt hij. ”Via hun nieuwe werkplek stromen zij vervolgens door naar mbo 2, 3 en zelfs 4. Een mooi voorbeeld van hoe wij, gekoppeld aan een branchevraag of -behoefte, die aansluiting houden met het bedrijfsleven. Een participatietraject is dan ook echt niet simpelweg het plaatsen van een boutje en een moertje. Het gaat hier echt om een serieus en professioneel werkleertraject. Om dit in stand te kunnen houden, zijn investeringen hard nodig.”
Flexibele invulling
"Deze mensen helpen ons met de verduurzaming van Nederland”, reageert Marcel van der Voort, manager outsourcing bij Van der Valk Solar Systems. Het bedrijf is één van de snelst groeiende bedrijven in de solar branche en ontwikkelt en produceert voor meerdere Europese landen zonnepaneelmontagesystemen. Een deel van het assemblagestuk hiervan besteedt de organisatie uit aan Stroomopwaarts. “Behalve de maatschappelijke gedachte hierachter die we belangrijk vinden, levert het ons ook daadwerkelijk iets op”, vertelt Van der Voort. “We hebben deze flexibele invulling hard nodig om al onze klanten te kunnen beleveren. In drukke tijden zijn wel drie- tot vierhonderd mensen met een indicatie voor ons aan het (montage)werk. Daar zijn we echt mee geholpen.”
Basiscompetenties
Op de assemblage-afdeling van Stroomopwaarts werken mensen met verschillende indicaties, vertelt werkleider Blind. “Van lichte problematiek tot mentale en gedragsproblemen en we hebben hier ook mensen vanuit de bijstand. Hier leren zij de basiscompetenties die ze nodig hebben op een werkplek.” De sfeer is bijzonder goed, ervaart hij. “Juist omdat ze elkaar letterlijk en figuurlijk aanvullen. Wanneer mensen buiten de beschutte werkplek aan de slag kunnen, zorgen we er in veel gevallen dan ook voor dat dit als groep gebeurt. Omdat zij zich veilig voelen in deze sociale omgeving, functioneren ze ook beter. En dat is in het voordeel van henzelf en de werkgevers.”
De tijd nemen voor ontwikkeling
Nogmaals, er zit zoveel meer in mensen dan wij denken, vertelt Blind. “Maar daar moet je naar kúnnen kijken en de tijd nemen om dit eruit te halen.” Succesvol participeren wordt zichtbaar op zowel externe werkplekken als binnen een beschutte werkplek bij een participatiebedrijf, reageert collega werkleider Ankie Hammerstein. Op de locatie van Stroomopwaarts in Vlaardingen begeleidt zij in een beschutte werkomgeving mensen die werken voor Pineut. “Mensen waarover gezegd werd ‘we kunnen hier niets (meer) mee’, bewijzen hier dat zij zich wel degelijk kunnen ontwikkelen. Met als meerwaarde dat zij vaak ook thuis veel meer kunnen en beter hanteerbaar zijn, en dat ze soms zelfs kunnen doorgroeien naar een werkplek buiten Stroomopwaarts.”
Iedereen heeft een talent
arlies van Iterson, oprichter van Pineut, koos er bewust voor om een deel van haar productie via participatiebedrijven te laten verlopen. “We konden de productie zelf niet meer aan en kwamen bij Stroomopwaarts terecht”, vertelt ze. “Dat wij met ons commerciële concept mensen echt kunnen helpen was een enorme eyeopener. Iedereen heeft een bepaald talent, groot of klein, en moet de kans krijgen om dat talent in te zetten.”
Kijken naar wat iemand wél kan
Op de locatie Vlaardingen vullen zo’n 30 arbeidskrachten de bekende cadeauflessen en -potten van Pineut met voedingsmiddelen. “Eindproducten die volgens de hoogste kwaliteitsnormen tot stand komen”, benadrukt Hammerstein. “Voor ze uiteindelijk bij de Intratuin en honderden andere verkooppunten in Nederland terechtkomen.” Het werkproces luistert nauw, vervolgt ze. “En zit met de juiste begeleiding super goed in elkaar. Wij kijken altijd naar wat iemand wél kan en laten mensen op hun eigen individuele tempo werken. Binnen het werktraject stimuleren we ze om nieuwe taken te proberen, zoals vullen en uiteindelijk ook wegen. Vaak gaat dit ook gewoon goed, waardoor ze steeds meer durven en kunnen. Daarnaast leren ze enorm van elkaar en stimuleert ze elkaar om het beste uit zichzelf te halen.”
Praktijkverklaring, de eerste stap naar werk
Stroomopwaarts probeert zoveel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar een betaalde baan buiten het participatiebedrijf te begeleiden, vertelt Van der Wekken. “Dat begint met het behalen van een praktijkverklaring, de eerste certificering en stap naar werk.” Dit doet echt wat met mensen, vertelt ze. “Dat kun je je gewoon niet voorstellen. Wanneer wij een diploma behalen, bergen we zo’n papiertje op in een map. Mensen die hun praktijkverklaring behalen, lijsten die in en hangen die trots in de woonkamer, want dit maakt voor hun leven zóveel verschil.”
Rust en zelfvertrouwen
Dat verschil zit hem overigens niet alleen in een officieel certificaat, benadrukt ze. “Mensen die bij ons beschut werken, bloeien ook echt op.” Op de afdeling handmatig verpakken is ook de Simple Switch-afdeling van Stroomopwaarts. Hier werken mensen met verschillende arbeidsbeperkingen, vertelt werkleider Gerda Halfwerk “In eerste instantie met het streven een nieuwe baan of werkplek te vinden, maar er is altijd een weg terug als dit niet lukt. Dit betreft alleen de medewerkers die het traject via Simple Switch volgen. En sommige mensen komen daar überhaupt niet en werken bij ons tot hun pensioen.” Simple Switch is een heel intensief traject, vertelt ze. “Je bent continu met iemand bezig: wat kun je wel en wat kun je niet? Hier leggen we echt de nadruk op alles wat wél goed gaat. Bijvoorbeeld dat iemand iedere dag op tijd komt. Dit lijkt wellicht een klein detail, maar de medewerkers zelf zijn hier zó trots op en groeien daarvan. Onderdeel zijn van de arbeidsmarkt, in wat voor vorm dan ook, geeft veel rust, zelfvertrouwen en levensvreugde.”
Je moet elkaar kennen om te kunnen samenwerken
Uiteindelijk gaat het om samenwerking, besluit Van der Wekken. “Weten wat er speelt, nodig is en samen nadenken over duurzame oplossingen.” Want die zijn er volop, benadrukt ze, “maar daarvoor moet je elkaar en de problematiek kennen. Je moet elkaar kennen om te kunnen samenwerken.” De recent aangestelde Tweede Kamercommissie is nieuw in dit domein, verwijst ze. “We hebben hen dan ook uitgenodigd om de mens achter het dossier te leren kennen. Om een goed beeld te krijgen van de participatiesector en de meerwaarde die onze inspanningen oplevert voor het leven van mensen.”
Investeren in extra participatiebanen is goed voor mens, economie en maatschappij, onderschrijft El Mokaddem, waarbij hij verwijst naar de Maatschappelijke Kosten Baten Analyse van werken met loonkostensubsidie. “Omdat mensen aan het werk kunnen, krijgen zij meer bestaanszekerheid, een hogere mate van welzijn en ervaren zij meer levensgeluk. De economie levert het minder personeelstekorten en meer productiviteit op. De meerwaarde voor de maatschappij is hierdoor uiteindelijk minder zorgkosten, uitkeringen en armoederegelingen en meer veiligheid. Een win-win-winsituatie, dus.”